📚Zomerleestips: tijdloze zelfhulp

Oude wijsheid voor nieuwe tijden: de Tao, de Stoa en inheemse kennis in drie mooie nieuwe boeken.

Hoi, welkom en welkom bij Transcend, mijn zondagse zoektocht naar zingeving en transcendentie. Om er na de zomerstop weer even in te komen: boekentips!

🧐Op zoek naar nieuw verhaal

De samenleving voelt nog wat wiebelig, nu we met vallen en opstaan uit onze lockdown-holen komen gekropen. Uitspraken van beroemde psychiaters dat we in een ‘crisis van zingeving’ zitten, klinken zo gek nog niet, in een tijd die bij vlagen richtingloos en pre-apocalyptisch aandoet. Wat is een goed leven? Hoe verhouden we ons tot elkaar, tot de natuur?

Het dominante verhaal wankelt. Welk verhaal? Dat vooruitgang eruit bestaat om de natuur steeds verder onder controle te krijgen, dat vrijheid het hoogste goed is, dat je moet winnen en concurreren en groeien.

• Predikant Joost Röselaers schreef het laatst mooi op in NRC: ‘Er is meer, maar de liberaal ziet het niet.’

Maar welke verhalen en welke filosofen bieden dan wél richting? Een overtuigend nieuw alternatief is er nog niet, en dat leidt ertoe dat opvallend veel schrijvers de laatste maanden teruggrijpen op oude wijsheden voor deze nieuwe tijden.

De Tao en de Stoa zijn oude filosofische stromingen die een markante opleving doormaken in zelfhulp- en filosofieboeken. De Tao omdat die volgens veel schrijvers diepe wijsheden bevat over het belang van een eenvoudig leven, van meebewegen met de maalstroom van het leven, van onderdeel zijn van wat er op je afkomt.

En de Stoa omdat het een leer is die door zijn gedisciplineerde helderheid houvast kan bieden in een turbulente tijd, zoals bijvoorbeeld het afgelopen coronajaar. Een kernbegrip uit de Stoa is de dichotomie van controle: richt je alleen op waar je zelf controle over hebt, en laat al het andere los.

Nu schrijvers de oude wijsheden in duiken, kijken zij ook nadrukkelijker naar niet-westerse tradities zoals die van inheemse volken, zoals de Nieuw-Zeelandse Maori en de Amerikaanse Iroquois. Want is er ondanks alle vooruitgang en innovatie niet óók iets verloren gegaan?

📚Mijn leestips voor deze zomer:

1. In The Web of Meaning legt Jeremy Lent het taoïsme langs de lat van de wetenschap: van de natuurkunde tot de neurologie. Schitterend boek bomvol wijsheid en inzichten over het leven, omgaan met complexiteit en moraliteit. Een goed leven draait om integratie in plaats van separatie, volgens hem.

Integration - a state of unity with differentiation. In a fully integrated system, each part maintains its unique identity while operating in coordination with other parts of the system.

• Kijk hier een mooi gesprek tussen Jeremy Lent en Daniel Christian Wahl (schrijver van het ook al geweldige Desiging Regenerative Cultures)

2. Filosoof Roman Krznaric maakt in De goede voorouder een mooie tour langs de wijsheden van inheemse volken, en komt tot een goed doordacht antwoord op de eeuwige vraag: hoe zorg ik dat ik het kortetermijndenken verruil voor een langetermijnperspectief word ik een goede voorouder? Van hem leerde ik het begrip zesde generatie-denken: bij elke beslissing, bedenk je wat de zesde generatie ná jou ervan zou vinden. Bevrijdend en confronterend tegelijk.

In an incredibly short period of time we have endangered a world that took billions of years to evolve. We are just a tiny link in the great chain of living organisms, so who are we to put it all in jeopardy with our ecological blindness and deadly technologies? Don’t we have an obligation, a responsibility, to our planetary future and the generations of humans and other species to come?

• Lees hier mijn interview met Krznaric.

• Of bekijk zijn TED Talk:

3. Vooral over de stoïcijnen valt veel nieuws te lezen. Van heel praktisch door oud-schaatser Mark Tuitert in DRIVE, tot wat filosofischer in A field guide to a happy life van hoogleraar Massimo Pigliucci.

Often we can change things, and a realistic attitude - including envisioning worse case scenarios - actually helps to accomplish that change. But if you truly cannot do anything about something, then why on earth would you want to make things even worse for you by falling into despair? It seems like adding a self-inflicting injury to the already existing one.

• Lees dit interview met Mark Tuitert door collega Gijsbert van Es.

• Kijk deze glasheldere video met Pigliucci voor een snelle introductie.

💡Lezersvraag voor de volgende keer

Ok, je móét kiezen, wat is het beste boek over zingeving, het leven, transcendentie dat jij ooit hebt gelezen? Laat het me weten via m'n LinkedIn, of in de comments hieronder.

• Ik stelde deze vraag ook op Twitter en kreeg veel antwoorden. Leuk om even doorheen te scrollen voor leestips.

🌥️Fijne zondag!