Het is de hoogste tijd voor een nieuwe zoektocht. We zitten middenin een ongekende combinatie van crises. Veel turbulentie hangt volgens mij direct samen met een dieper probleem: een crisis van zingeving. Wat is een goed leven? Hoe moeten we ons tot elkaar en de natuur verhouden? Hoe gaan we goed om met lijden en stress? Hebben we nog enig idee?
Noem het purpose, menselijk potentieel, transcendentie: God is dood maar wat is ervoor in de plaats gekomen?
Samen met jullie wil ik elke editie van Transcend een stapje verder komen. Met open vizier, én met de sceptische blik die ik als NRC-journalist nou eenmaal mee breng. Ik ga hier proberen de wetenschap achter ego-transcendentie uit te pluizen, verrassende levenslessen te halen uit het onderzoek naar psychedelica, met frisse blik te kijken naar oude spirituele bronnen en verder verkennen hoe het kan dat kwantumfysica en spiritualiteit meer met elkaar te maken hebben dan je zou denken. Het mag best een beetje raar zijn af en toe.
🌅Voorbij de Maslow-piramide
Purpose is een modewoord en inmiddels nogal een holle term geworden. Vandaar de (niet onbelangrijke) vraag: wat bedoel ik er nou eigenlijk mee?
Ik heb me sterk laten inspireren door het werk van de Amerikaanse psycholoog Scott Barry Kaufman, die onderzoek doet naar transcendentie: het overstijgen van de belangen, impulsen en wensen van het ego. Hij ontwikkelde een nieuw model van menselijke ontwikkeling, waarbij hij voortbouwt op de beroemde piramide van Maslow. (Die piramide waarbij de laagste levensbehoeftes zoals eten en veiligheid onderaan staan en zelfverwezenlijking bovenaan).
Volgens hem is het leven geen piramide die je beklimt, maar een ‘staat van worden’. Geen videospel met levels maar een dynamisch proces van één stap vooruit en twee stappen terug. Bij dat dynamische proces hoort zijn nieuwe ontwikkelingsmodel van een zeilbootje in plaats van een piramide. De bodem van de boot bestaat uit de behoeftes van het ego, het zeil uit de transcendente behoeftes. Zijn punt: je kunt pas goed werken aan het zeil als je je bootje op orde hebt. Maar als je bootje eenmaal drijft en je de wind in de zeilen hebt, kun je heel ver komen.
Ik mik in Transcend op het bovenste driehoekje van het zeil dus, en hopelijk nog hoger.
🔮Lezersvraag van de week
In de volgende editie hoop ik met jullie dichter bij een antwoord te komen op de vragen: hoe kan het dat sommige mensen een diep gevoel van zingeving, doelgerichtheid en eenheid met de wereld ervaren, terwijl anderen daarmee worstelen? Hoe kan het dat sommigen die sprong hebben kunnen maken? Wat doen zij wat anderen niet doen? Wat kunnen we daarvan leren?
Deze zoektocht is niets zonder jouw inbreng. Als jij ervaringen hebt of interessante bronnen kent hierover: laat het me weten via mail of een DM op LinkedIn. Ik ga er discreet mee om natuurlijk, en deel niets wat je niet wilt.
Fijne zondag nog!
Beste Wouter, een treffende metafoor deze zeilboot. Ik werk dagelijks met mensen waarbij het bootje niet meer “zeewaardig” is. Als psycholoog binnen het UMCG (Groningen) begeleid ik patiënten met een ernstige depressie tijdens een ervaring waarin ze onder invloed zijn van psychedelica (psilocybine). Je vraag gaat me dan ook aan het hart. Dit zijn mensen die bij uitstek kampen met een gebrek aan verbinding met de buitenwereld, maar ook met hun eigen binnenwereld. Vanuit recente studies met verschillende psychedelica bij mensen met een “psychiatrisch stoornis” komt een interessant beeld naar voren. Ongeacht de diagnose (angst, dwang, depressie) wijten de patiënten, die baat hebben aan deze behandeling, dat aan de volgende processen: een afname van zelf kritiek en toegenomen zelf compassie, van isolement naar verbinding met emoties, zintuigen en de wereld om hun heen, en het kunnen ervaren van een breder spectrum van emoties: dat wil zeggen, ze zijn beter in staat zijn om voorheen onopgeloste emoties te verwerken en los te laten. Met name het laatste proces staat steeds meer onder de aandacht als wellicht een van de belangrijkste processen in therapeutische verandering. Ons hele leven maken we gebeurtenissen door die ons emotioneel aangrijpen. Als het in ons vermogen ligt om deze gebeurtenissen te doorleven en te integreren, is dat de weg naar een bootje waarbij de wind in de zeilen wappert. Wanneer dat niet in ons vermogen ligt, krimpen we ineen, en blijft ons bootje op het droge liggen. Dat vermogen lijkt voor een belangrijk deel bepaald te worden door wat wij van huis uit meekrijgen, maar ook zeker binnen de scholen waarin we zoveel tijd doorbrengen, en de maatschappij in bredere zin.
Dit sluit aan op de onderstaande opmerking over het boek “The body keeps the score” van psychiater Bessel v.d. Kolk. Hoe leren wij om op een gezonde wijze uitdrukking te geven aan de lichamelijke gewaarwordingen die gekoppeld zijn aan onze emoties? Lastig in een zeer cognitief ingestelde samenleving en dito geestelijke gezondheidszorg.
Het artikel: Joost Breeksema et al. - Psychedelic Treatments for Psychiatric Disorders: A Systematic Review and Thematic Synthesis of Patient Experiences in Qualitative Studies
Groet, Jan Mars
Heel tof dit. Mijn achtergrond is neuropsychologie en bekijk dit thema vanuit die bril. In mijn ervaring speelt het thema 'afleiding' hier ook in mee. We worden meer dan 200 keer per dag onderbroken in hetgeen we aan het doen zijn, hierdoor leven we steeds meer gefragmenteerd en oppervlakkig. Plezier in plaats van voldoening en diepgang. Met andere woorden: zonder een bepaalde mate van focus, is het - in mijn ogen - lastig om zingeving te bereiken.