🧘Wat kun je dóén voor meer zingeving?

Onverwachte tips en antwoorden uit de wetenschap en van lezers.

Hoi, goedemorgen en welkom bij Transcend, mijn nieuwe digitale zoektocht naar zingeving en zelfverwezenlijking.

Deze week: is betekenisgeving niet vooral iets om te dóén, in plaats van alleen te denken? En hoe dan?

Heel veel dank voor alle reacties, er wordt wat afgemediteerd, zo blijkt. Heel mooi lijkt me, meditatie komt zeker nog uitgebreider aan de beurt in Transcend. Maar ik wil eerst nog even een stapje terug doen. Mediteren kan een antwoord zijn, en ik ben er zelf ook wel mee aan het pielen - alleen wil ik graag eerst de Grote Vraag nog wat helderder hebben.

🌅Piek-ervaringen

Waar wil ik eigenlijk naartoe? Ik ben vooral benieuwd naar manieren om voorbij het ego te komen. In de wetenschappelijke literatuur heet dat transcendentie, of ook wel de ‘piek-staat’, de hoogst haalbare ‘staat van zijn’. Niet als wedstrijdje pieken of als iets om de hele tijd naar te streven, maar als manier om de diepte en hoogte van menselijke mogelijkheden scherper te krijgen. Abraham Maslow (die van de piramide) zette in 1956 na lang onderzoek al de kenmerken van ‘transcendente ervaringen’ op een rij, en die blijven ook 65 jaar later fier overeind in studies.

Tijdens piek-ervaringen:

• Ga je compleet op in de activiteit of omgeving waarin je verkeert.

• Is je perceptie rijker: je hoort, ziet of ruikt beter.

• Verlies je besef van ruimte en tijd.

• Ervaar je een diep gevoel van tevredenheid met de ervaring.

• Lijkt de grens tussen je ego en de rest van je omgeving en de natuur te vervagen.

• Verlies je angsten en onzekerheden.

• Ervaar je grotere acceptatie en vergiffenis van jezelf en anderen.

• Voel je meer schoonheid, verwondering, ontzag en overgave.

• Wordt je meer één met de wereld om je heen.

Het klinkt mij vooral als een héél lekker festival - en grote extatische bijeenkomsten zijn ook typisch momenten waarop dit soort ervaringen optreden, net als (in verschillende gradaties) bij lange wandelingen in de natuur, bij verliefdheid, als je in flow-staat verkeert zoals bij het spelen van een muziekinstrument, sporten of het maken van kunst, bij het gebruik van psychedelische drugs, en bij - daar istie weer - meditatie, of religieuze en mystieke ervaringen.

Bronnen: Yaden et al. (2017), The varieties of the self-transcendent experience, en Kaufman (2020), Transcend)

💪🏻 Maslow’s oefeningen

In de laatste jaren van zijn leven zette Maslow in persoonlijke notities op een rij wat volgens hem de beste oefeningen zijn om vaker in een transcendente staat te komen. Wederom, niet om de hele tijd te willen pieken, maar omdat deze staat ons wat kan leren over zelfverwezenlijking en zelfoverstijging. Hier een kleine selectie die mij aansprak, ik hoop jullie ook.

• Probeer nieuwe dingen uit.

• Bevecht routine en sleur.

• Bezoek galerieën, musea, mooie en oude bomen, de bergen of de zee.

• Zoek voor langere periodes stilte op, weg van klokken, agenda’s, verplichtingen en andere mensen.

• Dagdroom.

• Verdiep je in de eeuwige en intrinsieke natuurwetten van de kosmos.

• Omarm je verleden.

• Omarm je schuldgevoel in plaats van ervoor weg te lopen.

• Toon compassie met jezelf en lach om je eigen fouten en vergissingen.

• Stel jezelf in zoveel mogelijk situaties de vraag: hoe zou dit eruit zien voor een kind? Of juist voor iemand die nog maar één week te leven heeft.

• Breng veel tijd door met kleine kinderen: die brengen je blik naar het nu en het nieuwe aan elke situatie.

• Laat niemand je vertellen welke rol je moet aannemen in je werk of je persoonlijke leven.

• Schaam je niet om goed te doen in een cynische wereld.

• Kijk eens heel nauwkeurig en langdurig naar de kleine wereld: mierenhopen, insecten op de grond, de nerven van een blaadje.

Kort samengevat komen bijna alle oefeningen van Maslow neer op: uit je hoofd komen, uit het malende denken over toekomst en verleden - en in het nu en je gevoel. Van je hoofd naar je hart, en de durf vinden om je eigen leven te leiden. En misschien was mijn vraag in het begin wel de verkeerde: het draait bij zingeving meer om zíj́n dan om dóén.

Een lezer wees me dan ook op een belangrijk begrip uit het confucianisme: wu wei. “De letterlijke betekenis van wu wei luidt: "niet-doen".

🙏Meer tips van lezers

Veel dank nogmaals voor alle respons. Hier een kleine selectie, die behoorlijk resoneert met Maslow's oefeningen. De lezersvraag van vorige week was dus: wat kun je doen voor meer zingeving in je leven?

Tjomme Reeringh stuurde me dit model dat hij zelf heeft opgesteld na jaren onderzoek en ervaring als consultant op dit gebied.

Willem de Schepper doet aan Yoga Nidra (dat is de Wim Hof-methode). “En rennen en sporten, meditatie, lezen, slapen, goed eten, liefhebben, dankbaar zijn, angsten ontdekken, beseffen dat iedereen met zichzelf bezig is. En dan al deze bovenstaande dingen loslaten...en erom lachen. Niet proberen een woord aan verlichting of transcendentie te hangen omdat het mysterie dan verdwijnt.”

Lars Lutje Schipholt heeft een mooie toevoeging op de vele tips over mediteren: doe dat vooral in (online-)groepsverband zodat je de ervaring kunt delen met anderen. “Ik doe dat elke ochtend doordeweeks, dat helpt me te beseffen wat de essentie is, waar het in de kern over gaat.” Daarbij helpt het hem om te putten uit elf zen-boeddhistische voorschriften over leven, liefde, dankbaarheid en zorg voor de natuur.

En dan nog een kleine tip die vaak goed werkt voor mijzelf: als ik buiten loop, probeer ik soms bewuster de omgeving in me op te nemen. Kies bijvoorbeeld één vogel uit, en volg die zo lang mogelijk door de lucht.

💡Lezersvraag voor volgende week

Het is voor veel mensen een ongekend moeilijke tijd. Er is veel verdriet, verlies en lijden door de pandemie. Het is gewoon een kutjaar. Maar van lijden kan je ook veel leren. Niet voor niets staat het lijden en de bevrijding ervan centraal in vrijwel alle oude tradities.

Wat is volgens jou een goede manier om om te gaan met stress, verlies en verdriet? Ken jij hierover mooie bronnen?

Reacties kunnen per mail of via m’n LinkedIn. Ik ga discreet met je bericht om. Ik deel niets met de rest wat je niet wilt.

Fijne zondag!